Βελανιδιά

Βελανιδιά (Δρυς) - Quercus

Οι βελανιδιές (Δρυς -Quercus) είναι μια μεγάλη ομάδα αείφυλλων και φυλλοβόλων δέντρων και θάμνων που βρίσκονται άγρια στην Ευρώπη, την Ασία, την Βόρεια Αφρική και την Νότια και Βόρεια Αμερική. Οι βελανιδιές ποικίλουν στην εμφάνιση τόσο, ώστε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μερικές ανήκουν στο ίδιο είδος. Ωστόσο έχουν όλες ένα κοινό χαρακτηριστικό, το οποίο δεν είναι άλλο από τους πασίγνωστούς καρπούς τους τα βελανίδια.

Η βελανιδιά είναι ένα δέντρο ανθεκτικό και σταθερό. Πράγματι, είναι ένα από τα μακροβιότερα δέντρα, που αναπτύσσονται από γενιά σε γενιά. Για αυτόν τον λόγο, οι παλαιές βελανιδιές είχαν χρησιμοποιηθεί από διάφορες θρησκείες, για τις σημαντικές συνεδριάσεις και τις τελετές. Φυτεύτηκαν για να οριοθετήσουν σύνορα, εξαιτίας της μακροβιότητας και της ανθεκτικότητάς τους στο πέρασμα των χρόνων. Η βελανιδιά ήταν πηγή τροφής για τους πληθυσμούς της Ευρώπης. Γι' αυτό και οι άνθρωποι την σέβονταν από τα βάθη της ιστορίας.

Η βελανιδιά χρειάζεται 70 - 80 χρόνια για ν' αρχίσει να παράγει καρπούς. Μέχρι τότε, το δέντρο θα έχει φτιάξει κορμό με 50 εκατοστά διάμετρο, αλλά ακόμα θα είναι αρκετά νεαρό. Αφού φτάσει στην ηλικία των εκατό χρόνων, θα αυξάνει μόνο την περίμετρό του κατά 2,5 εκατοστά το χρόνο, αλλά το ξύλο του -εξαιρετικά σκληρό και συμπαγές- είναι ιδιαίτερα αξιόλογο για οικοδομικό υλικό και για καυσόξυλο. Μέχρι ν' ανακαλύψουν οι άνθρωποι τα σιδερένια εργαλεία κοπής, η βελανιδιά αντιστάθηκε σε κάθε τρόπο υλοτόμησής της. Μετά την ανακάλυψη, κατά ειρωνικό τρόπο, η βελανιδιά έγινε το κύριο ξύλο για την παρασκευή ξυλοκάρβουνου, που το χρησιμοποιούσαν στους φούρνους, όπου διαχώριζαν το σίδηρο από το σιδηρο-μετάλλευμα. Αργότερα έγινε βασικό υλικό για την κατασκευή σπιτιών, εκκλησιών και πλοίων, καθώς ήταν γερό και ανθεκτικό και τα λυγερά κλαδιά του είχαν το απαιτούμενο σχήμα.

Υπάρχουν πολλές διάσημες, μεγάλης ηλικίας βελανιδιές. Aρχαίες βελανιδιές μπορεί να βρεθούν σε αυλές σπιτιών ή σε χωράφια όπου είχαν χρησιμοποιηθεί για την οριοθέτησή τους. Πολλές βελανιδιές, μεγάλης ηλικίας, αποκαλούνται "Βελανιδιές του Ευαγγελίου", γιατί κάτω από την πυκνή σκιά τους κηρύχθηκαν τα Ευαγγέλια. Φυσικά, αυτό αποτελεί συνέχεια της συνήθειας και της πρακτικής των Δρυΐδων , που συναντιόνταν σε δάση από βελανιδιές κάτω από τα μεγάλα δρύινα δέντρα τους, γιατί όλες οι συγκεντρώσεις και οι διδασκαλίες τους γίνονταν έξω στο ύπαιθρο και ήταν σχετικές με τα δρύινα (dryads) δέντρα.

Ετυμολογικά η λέξη Δρυΐδης προέρχεται από το "dru-wid", που σημαίνει "γνώστης δρύινων δέντρων", αλλά "deru" σημαίνει επίσης αλήθεια (truth ή troth), οπότε δίνεται η ερμηνεία "γνώστης της αλήθειας".

Ο θεός Thor των Νορβηγών και όλοι οι θεοί του κεραυνού συνδέονται με τη βελανιδιά, η οποία χτυπιέται συχνά από την αστραπή. Η δύναμη από το χτύπημα της αστραπής αφήνει κούφιους κορμούς που συχνά ξεραίνονται. Εδώ υπάρχει μια προειδοποίηση για την επίμονη, άκαμπτη δύναμη που αντιστέκεται και θέλει να δαμάσει την καταιγίδα. Η ευελιξία είναι μια άλλη δύναμη, που μπορεί να ισορροπήσει τη δυναμικότητα της άκαμπτης σκέψης και ενέργειας. Κατά τη διάρκεια του 7ου σεληνιακού μήνα οι Δρυΐδες (Druids) χάραζαν έναν κύκλο στη βελανιδιά, που τον διαιρούσαν σε 4 ίσα μέρη, για να τους προσφέρει προστασία απέναντι στην αστραπή. Αυτή η τακτική λέγεται ότι ακολουθείται ακόμα και σήμερα από μερικούς, παλιούς δασοφύλακες στη Μεγάλη Βρετανία, οι οποίοι συνεχίζουν να χαράζουν αυτό το σύμβολο επάνω στη βαλανιδιά για να αποτρέψουν την καταστροφή του δέντρου. Παρόμοια χρησιμοποιήθηκαν τα βελανίδια, χαράζοντάς τα για να κρατήσουν την αστραπή μακριά από τα σπίτια.

Στην Ελληνική Μυθολογιά, ο Ζεύς/Δίας, ο θεός της βελανιδιάς, ήταν επίσης οπλισμένος με κεραυνούς. Το προφητικό δρύινο άλσος της Δωδώνης στην Ελλάδα αφιερώθηκε στο Δία και τα μηνύματα των Θεών ερμηνεύονταν με τον ήχο του αέρα στα δρύινα φύλλα τους. Η βελανιδιά αποκαλείται quercus ή querimus, επειδή οι θεοί χρησιμοποιούσαν τη βοήθεια αυτού του δέντρου για να δώσουν απαντήσεις, σε ερωτήσεις σχετικές με το μέλλον.

Αλλά δεν ήταν μόνο ο Δίας που συνδέθηκε με την βελανιδιά. Οι Δρυάδες και οι Αμαδρυάδες ήταν δύο τύποι νυμφών του δάσους στην Ελληνική Μυθολογία. Αυτά τα θηλυκά πνεύματα της φύσης πιστεύονταν ότι κατοικούσαν σε δέντρα και σε δάση και φώλιαζαν ιδιαίτερα σε δέντρα βελανιδιάς. Υπάρχουν πολλές ιστορίες και μύθοι γι' αυτά τα πλάσματα που φαίνεται ότι αν και πνεύματα, δεν ήταν αθάνατα. Ιδιαίτερα οι Αμαδρυάδες, ήταν πιο ευαίσθητες, γιατί πιστεύονταν ότι η διάρκεια της ζωής τους εξαρτιόταν από την υγεία και καλοζωία της βελανιδιάς που της φιλοξενούσε.

Τα φύλλα και ο φλοιός της βελανιδιάς είναι τα κύρια μέρη που χρησιμοποιούνται σαν φαρμακευτικά. Ο χυμός από τη σύνθλιψη των φύλλων μπορεί να εφαρμοστεί επάνω σε πληγές, και το διάλυμα που παράγεται από φύλλα διαποτισμένα με βραστό νερό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει τα ξαναμμένα μάτια, επειδή είναι ικανό ψυκτικό. Χρησιμοποιήστε την ίδια λοσιόν για οποιοδήποτε χτύπημα, γδάρσιμο, ή κάψιμο και ακόμη ως στοματικό διάλυμα για πληγωμένα ούλα. Επίσης ανακουφίζει από τις αιμορροΐδες, τη φλεβίτιδα και τον πονόλαιμο. Το αφέψημα του φλοιού χρησιμοποιείται για να μειώσει τον πυρετό, την διάρροια, τη δυσεντερία, την αμυγδαλίτιδα, τη φαρυγγίτιδα και τη λαρυγγίτιδα. για να φτιάξετε το αφέψημα χρειάζεστε 1 κουταλάκι θρυμματισμένο φλοιό για κάθε φλιτζάνι κρύο νερό. Σιγοβράστε για 5-10 λεπτά. Προτεινόμενη δοσολογία: 3 φορές από ένα ποτήρι κρασί τη μέρα.

Ο φλοιός πρέπει να συλλέγεται από τη βελανιδιά σε μικρά κομμάτια τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Σιγουρευτείτε ότι τα κομμάτια είναι λεία και χωρίς λεκέδες. Προσεκτικά αποκόψτε τα από λεία κλαδιά ή από κορμούς μικρότερους των 10 εκατοστών, προσέξτε να μην καταστρέψετε το δέντρο. Ο φλοιός περιέχει δεψίνη που χρησιμοποιείται ευρέως για την παρασκευή δέρματος και σπάγκου.

Ένα υποκατάστατο καφέ μπορεί να φτιαχτεί από βελανίδια। Ψιλοκόψτε τα και ψήστε τα μέχρι να πάρουν ένα ανοιχτό καφέ χρώμα. Μετά αλέστέ τα και ψήστε τα πάλι.