Η σημαία των Επαναστατών της Χαλκιδικής το 1821.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μαθηματικός, τ. Λυκειάρχης

Έλαβα αφορμή να ασχοληθώ με τη Σημαία των επαναστατών της Χαλκιδικής του 1821, ύστερα από ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της Θεσσαλονίκης την Τετάρτη 25 Μαρτίου 1992, του καθηγητή του Α.Π.Θ. της Νεότερης Ιστορίας της Ελλάδος Κωνσταντίνου Βακαλόπουλου, στο οποίο είχε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με λεζάντα:

«Η άγνωστη σημαία των Ελλήνων επαναστατών της Χαλκιδικής».

Ίσως να μη μου έκανε εντύπωση η σημαία αυτή, αν δεν είχε έναν κόκορα, για τον οποίο είχα ακούσει πολλές φορές από τον πρόεδρο του Παγχαλκιδικού Συλλόγου αείμνηστο Νίκο Παπανικολάου (γιο του ιδρυτή του Παγχαλκιδικού γιατρού Γεωργίου Παπανικολάου), πως είχε την πληροφορία από τον πατέρα του ότι, στη σημαία της επαναστάσεως οι Χαλκιδικιώτες είχαν, εκτός από τα άλλα σύμβολα, έναν κόκορα, κίτρινο, που συμβόλιζε την αφύπνιση του έθνους.

Έτσι άρχισα την έρευνά μου, κατά την οποία διαπίστωσα πως οι Χαλκιδικιώτες επαναστάτες του 1821, δεν είχαν δική τους σημαία, αλλά είχαν τη ναυτική επαναστατική Σημαία των νησιών (της Ύδρας ή των Σπετσών).

Οι Χαλκιδικιώτες και ιδιαίτερα οι Κασσανδρινοί κατά την προεπαναστατική περίοδο αλλά και μετά, είχαν πολύ καλή επικοινωνία και συνεργασία με τους νησιώτες – Ψαριανούς, Σπετσιώτες, Υδραίους, Σκοπελίτες και άλλους. Ήταν εύκολο επομένως για τους Κασσανδρινούς να έχουν κάποια από τις σημαίες αυτών των νησιών. Προς επίρρωση των παραπάνω αναφέρω ένα χαρακτηριστικό γεγονός που ιστορεί ο Ιωάννης Μαμαλάκης στο 3ο τεύχος των Χρονικών της Χαλκιδικής της Ι.Λ.Ε.Χ. σελ. 26.

«Όταν ο Εμμανουήλ Παππάς ήταν με τους Κασσανδρινούς στις ‘‘πόρτες’’ (Ποτίδαια) και είδε πως τελείωναν τα πολεμοφόδια και τα χρήματα, ζήτησε βοήθεια από τον Δημήτριο Υψηλάντη, που ήταν στο Άργος, με επιστολή που του έστειλε με τους Ν. Κασομούλη και Κώστα Νικολάου. Ο Υψηλάντης έστειλε συστατικές επιστολές στους εφόρους της Ύδρας, των Σπετσών και στους Αγιορείτες για να στείλουν όσα πιο πολλά πολεμοφόδια μπορούσαν και παρέδωσε στους απεσταλμένους του Εμμ. Παππά μια επαναστατική σημαία για τους Ολυμπίους».

Το γεγονός αυτό αποδεικνύει πως οι Μακεδόνες επαναστάτες δεν είχαν δικές τους σημαίες αλλά σημαίες άλλων περιοχών. Δεν έδωσε δε στους παραπάνω απεσταλμένους σημαία για τους Χαλκιδικιώτες, γιατί προφανώς την είχαν.

Η έρευνά μου ολοκληρώθηκε όταν στις 26 Οκτωβρίου 1997 επισκέφθηκα την έκθεση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών με θέμα ΣΗΜΑΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.

Εκεί διέκρινα τη Ναυτική Επαναστατική Σημαία της Ύδρας, που είχε τα ίδια σύμβολα με την σημαία των επαναστατών της Χαλκιδικής, η οποία επιπλέον είχε τον κόκορα. Σε ειδικό δε φυλλάδιο με οδηγίες και πληροφορίες για την έκθεση, βρήκα τα χρώματα και τη σημασία των συμβόλων. Η Σημαία λοιπόν των επαναστατών της Χαλκιδικής του 1821 σύμφωνα με τις πληροφορίες από τα έντυπα: «Είναι κυανή με ταινία ερυθρά, η οποία συμβολίζει τον ποταμό αίματος, στο μέσον φέρει σταυρό, που δηλώνει την πίστη στον δίκαιο τού αγώνα, ενώ η ανεστραμμένη ημισέληνος δηλώνει τη μελλοντική πτώση της οθωμανικής εξουσίας. Εκατέρωθεν του σταυρού υπάρχουν λόγχη και άγκυρα που συμβολίζουν τη σταθερότητα του αγώνα, ενώ ο περιελισσόμενος όφις δείχνει την ιερότητα του σκοπού και η γλαύξ τη φρόνηση με την οποία πρέπει να διεξαχθεί ο αγώνας».

Όλα αυτά τα σύμβολα, στη Σημαία των επαναστατών της Χαλκιδικής, είναι λευκά, εκτός από τον κόκορα που είναι κίτρινος. Το καλοκαίρι του 2000, που επισκέφθηκα την Ύδρα, είδα πως όλα τα καταστήματα δώρων πωλούσαν σημαιάκια υφασμάτινα της Επαναστάσεως. Τα καραβάκια τους επίσης ήταν σημαιοστολισμένα όχι μόνο με την ελληνική αλλά και με τη ναυτική επαναστατική σημαία.

Στις εκδρομές δε με τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο είδαμε σε πολλά Μουσεία τη Ναυτική Επαναστατική Σημαία, όπως στο Μεσολόγγι, τη Ζάκυνθο και άλλού. Πρότεινα σε αρκετούς φορείς να κατασκευάσουν τη σημαία αυτή και να στολίζουν το μνημείο του καπετάν Χάψα και το Ηρώο του Πολυγύρου κατά την επέτειο της Επανάστασης του 1821. Μέχρι σήμερα όμως αυτό δεν πραγματοποιήθηκε. Ας ελπίσουμε πως μελλοντικά θα πραγματοποιηθεί η πρότασή μου.

πηγή: Παγχαλκιδικός Λόγος